مروری بر ادبیات اکولوژی منظر

واژۀ اکولوژیبه مفهوم ساده به معنای مطالعۀ روابط متقابل بین موجودات زنده و محیط زندگی آن‌هاست. اکوسیستم، مجموعۀ موجودات زنده و محیط پیرامون‌ آن‌ها در یک ناحیه معین است که با روابط و تأثیر متقابل به ساختن و مبادلۀ مواد غذایی و انرژی مشغول هستند. دانش مطالعۀ اکوسیستم‌ها را اکولوژی می‌نامند. به دلیل دامنۀ بسیار وسیع اکولوژی، این علم به‌عنوان یک دانش چند رشته‌ای موردتوجه قرار می‌گیرد و با توجه به همین اصل علوم مختلفی مانند اکولوژی جمعیت، اکولوژی جامعه، اکولوژی اکوسیستم، اکولوژی منظر، اکولوژی شهری و اکولوژی جهانی شکل‌گرفته است. در دهه‌های اخیر با توجه به روند زوال و نابودی مناظر، پارادایم اکولوژیِ طراحی مطرح، و رویکرد اکولوژی منظر بیان شد. این رویکرد متأخر، به‌عنوان یک دانش میان‌رشته‌ای، روش‌های بیوفیزیکی را با رویکرد کلی‌نگر علوم انسانی تلفیق کرده و به دنبال ارائۀ‌ واژه‌ها و راهکارهایی در جهت هم‌زبانی و سازگاری هرچه بیشتر با سرمایه‌های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بستر است تا از این رهگذر موجبات پویایی هرچه بیشتر منظر را فراهم آورد. علی‌رغم اینکه بسیاری از مناظر توسط مداخلات ناسازگار انسانی مخدوش شده، اما مطالعات اکولوژیکی منظر تصویری کلی از لایه‌های طبیعی و فرهنگی محیط ارائه می‌دهد. فلسفه اساسی در این رویکرد، در نظر گرفتن منظر به‌مثابۀ موزاییکی گسترده، شناسایی آشفتگی‌های ایجادشده در روند طبیعی الگوهای ذاتی طبیعی شکل‌دهنده این موزاییک‌ها، طراحی در جهت احیای الگوها از طریق ایجاد و احیای لکه‌ها، جریان‌ها، کریدورها و شبکه‌های اکولوژیکی است.